NEWcastle Disease
Merhaba sevgili tavuk sever dostlarım, bu yazımızın konusu Newcastle Disease (ND). Başlık dikkatinizi çekmiştir; ilk üç harfi büyük yazdım “NEW” yeni demek. Çünkü son zamanlarda ND’nin etkeni olan virüsün “YENİ” bir tipinin (genotip 7) varlığından sıkça söz edilir oldu sektörde. Sahada yapılan yoğun aşı uygulamalarına rağmen hastalığın şiddetli seyretmesi ve önemli kayıplara neden olması, virüsteki değişiklik ile ilişkilendiriliyor.
Burada literatür bilgileri vererek virüsün yapısını filan anlatmayacağım, dileyen bu bilgilere kolaylıkla ulaşabilir nasılsa. Bendeniz “tavuk doktoru” olarak bu hastalıkla mücadele kısmıyla ilgileniyorum, tıpkı sizin gibi. ( Bu yazıyı okuyan tavuk ve yumurta sever dostlarım, bu hastalık virüsü yalnızca kanatlılara özgüdür, tavuk eti ve yumurtaya geçmiyor, halk sağlığına herhangi olumsuz bir etkisi yok, müsterih olunuz..)
1989-1990 yılında tavukçuluk sektöründe çalışmaya başladığımı biliyorsunuz. O gün bugündür sahada ND hep vardı. O yıllarda ELISA Türkiye’de henüz yapılmıyordu ve bu hastalık virüsünün teşhisi ve aşı uygulamalarının değerlendirilmesi amacıyla laboratuvarlarımızda Hemaglütinasyon İnhibisyon testlerini yoğun bir şekilde yapıyorduk ( sağ kolumdaki “tenisçi dirseği hastalığım o günlerin anısıdır). O günlerde de aşılamalara rağmen sahada ND’den dolayı ölümler ve verim kayıplarını görüyorduk. Bugün, aradan geçen yıllara, sektörün gelişmesine rağmen aslında çok da farklı bir konumda olduğumuzu düşünmüyorum.
Neden mi ? İşte nedenler…
Aşı uygulamaları doğru yapılmıyor. Geçenlerde gittiğim bir işletmede içme suyu ile aşı uygulamasında kullandıkları suyun kaynağını sordum ve şehir şebekesi dediler. Şehir şebekelerinde klorlama uygulamaları sık sık yapılıyor ve bu da aşının canlılığını olumsuz etkiliyor bunu biliyorsunuz. Çok basit ama çok da önemli detayların atlandığını biliyorum aşı uygulamalarında; dün de bugün de.. Aslında bence en önemlisi ND aşılarının en etkili uygulaması olan aerosol yani sprey yönteminin tercih edilmemesi. Çeşitli kaygılardan dolayı bu metodun uygulama oranının çok düşük olduğunu biliyorum. Belli yaşlar için damla çapı ayarlanmış özel aşı atom zerlerinin, standart bir şekilde işletmelerde demirbaş olarak yer almadığını üzülerek söylemeliyim. Yine aerosol uygulamaların da çokça hatayla yapıldığına defalarca şahit oldum.
Gelelim diğer bir noktaya; immunosupresyona..Yeterince ciddiye alınmadığını düşündüğüm bir konu bu. Aşı kontrollerinde düşük yanıtları gözlemlediğim çokça laboratuvar deneyimim var. Bu durum uygulama hatası olabileceği gibi (aşının hayvanlar tarafından eşit oranda alınamaması) , bağışıklık sistemini baskılayan farklı faktörlerden de kaynaklanmaktadır. Modern kümeslerdeki bakım ve beslemeden kaynaklanan immunosupresyon oranları inanın gözardı edilemeyecek kadar çok. Bağışıklık sistemini baskılayabilen subklinik enfeksiyonların her biri tek başına birer doktora tezi niteliğinde. Yıllar önce tartıştığımız Gumboro aşılarını unuttuk bile. Yaşlı anaçların düşük maternal antikorlu civcivlerine uygulanan hot aşıların bağışıklık sistemine olumsuz etkilerini artık pek önemsemiyor sektör. İntermediate aşılar neden üretiliyor hala acaba..
Bir diğer konu ND ile mücadele edelim derken ikincil plana attığımız, hatta unuttuğumuz, onunla birlikte seyreden, klinik tabloyu kötüleştiren, ölümleri arttıran diğer enfeksiyonlar. Örneğin bugün Mikoplazma enfeksiyonlarının kontrolünü ciddiye almıyor ve virüslerle uğraşmayı tercih ediyoruz. Miks seyreden olgularda Mikoplazma enfeksiyonlarının spesifik tedavilerinin oldukça yararlı olup ölümleri düşürdüğüne de çokça tanık oldum. İlaçların pahalı olması (ete ve yumurtaya geçmeyen ilaç bunlar) uygulamaların oranını düşürüyor maalesef. ND’nin tespit edildiği bazı kümeslerde yine son dönemlerde çokça görülen ILT ve IB enfeksiyonlarının eşlik ettiğini sevgili meslektaşım Özge, doktora tezinde ortaya koydu( Özge, birlikte çalıştığım ve benim de hocam olan Pof. Dr. Tayfun Çarlı’nın doktora öğrencisidir).
Thanks to the opening of my “chicken doctor” consultancy office, I had a very important awareness, dear friends: Believe me, I did not know before that there was this much unregistered poultry production (Just yesterday, my son’s school principal told me about the fertility rates in the eggs of the ducks they looked after in the school garden in the heart of the city; I listened with amazement) . Even if livestock production decreases in villages, there are definitely three or five chickens in every house. In the spring and early summer of 2018, I saw a lot of ND cases with typical findings and death in unvaccinated backyard chickens, and now the cases have started again. Pretty much classical ND findings are the same as the pictures of the disease in the books. (Speaking of the book, the new edition of the book ‘Infectious Diseases of Poultry Animals’ by Prof. Dr. Tayfun Çarlı is finished; you can get it from Ankara Nobel Bookstore.)
Yes, there is still no periodic and systematic vaccination project for them in my country where there are so many unregistered poultry. I also care a lot about this issue. Because the ND virus is taking a great trip; geese, ducks, pigeons, hobby chickens…. This trip also helps him a lot, as he gets stronger (unfortunately, unregistered and registered animal movements cannot be controlled)..
Finally, the type of NEWcastle virus has changed, so we cannot fight with this virus. There is no one who does not know that the Infectious Bronchitis (IB) virus is in a rapid change and that it has various variants. In the last IB project we did together with Mr. Tayfun Çarlı, we can say that this change is quite rapid in Turkey as well. Although this situation is not as much as the IB virus, of course, it should also be valid for the ND virus. We all know the flu vaccines that are produced every year. We cannot deny the change of viruses. As a matter of fact, there are many studies done in many parts of the world about the change in the F protein of the ND virus, if you wish, you can check it out on the internet (Tayfun and I have ongoing studies on this subject). Against these changed field viruses, the classical ND vaccines we have are naturally insufficient. Just like the lock-key relationship, my friends; One day we come home once and the door won’t open, our key is the same but the lock has changed! In this case, a new key is required, of course. In other words, if a different type is determined in a region, a special vaccine should be produced and applied for that type. (Autovaccines are vaccines prepared using microorganism strains isolated from a farm or poultry house and applied to the animal from which it is isolated or to other animals in the farm (poultry). In short, autovaccines are special vaccines produced for you. According to the current regulation, autovaccines must be prepared inactive. For live autovaccines, the Ministry also Permission required.) In other words, if a different type is determined in a region, a special vaccine should be produced and applied for that type. (Autovaccines are vaccines prepared using microorganism strains isolated from a farm or poultry house and applied to the animal from which it is isolated or to other animals in the farm (poultry). In short, autovaccines are special vaccines produced for you. According to the current regulation, autovaccines must be prepared inactive. For live autovaccines, the Ministry also Permission required.) In other words, if a different type is determined in a region, a special vaccine should be produced and applied for that type. (Autovaccines are vaccines prepared using microorganism strains isolated from a farm or poultry house and applied to the animal from which it is isolated or to other animals in the farm (poultry). In short, autovaccines are special vaccines produced for you. According to the current regulation, autovaccines must be prepared inactive. For live autovaccines, the Ministry also Permission required.) According to the current regulation, autovaccines have to be prepared inactive. For live autovaccines, a separate permission from the Ministry is required.) According to the current regulation, autovaccines have to be prepared inactive. For live autovaccines, a separate permission from the Ministry is required.)
As we can see, this is not just about saying NEW, my friends. First we will look at how we struggle with the OLD, that is, the old, the classical, and then we will look for ways to struggle with the new. Otherwise, the new keys will be useless.
Best regards,
Chicken Doctor
13 April,2019 / Bandırma
